W ostatnich latach dieta ketogeniczna, znana również jako dieta keto, zyskuje na popularności nie tylko jako sposób na odchudzanie, ale również jako potencjalna metoda wspierająca leczenie niektórych chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 2. W artykule przyjrzymy się, czy keto rzeczywiście może być skutecznym narzędziem dla diabetyków i jak wpływa na poziom glukozy oraz insulinowrażliwość.

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się opornością tkanek na insulinę lub względnym jej niedoborem. W efekcie dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej, co prowadzi do przewlekle podwyższonego poziomu glukozy we krwi (hiperglikemii).

Główne przyczyny cukrzycy typu 2

• Nieprawidłowa dieta z przewagą wysoko przetworzonych węglowodanów
• Mała aktywność fizyczna
• Nadwaga i otyłość, zwłaszcza typu brzusznego
• Czynniki genetyczne
• Stres i zaburzenia hormonalne

Choć cukrzyca typu 2 jest postępującą chorobą, liczne badania pokazują, że odpowiednia dieta oraz styl życia mogą znacznie poprawić przebieg choroby, a nawet prowadzić do remisji glikemicznej.

Na czym polega dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna to sposób żywienia charakteryzujący się bardzo niską podażą węglowodanów (zwykle poniżej 50 gramów dziennie), umiarkowanym spożyciem białka i wysokim spożyciem tłuszczów. Celem diety keto jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy — metabolicznego stanu, w którym energia czerpana jest głównie z ciał ketonowych produkowanych w wątrobie ze zgromadzonych tłuszczów.

Typowy podział makroskładników w diecie keto

• Tłuszcze: 70–80% kalorii
• Białko: 15–25% kalorii
• Węglowodany: 5–10% kalorii

W praktyce oznacza to rezygnację z większości owoców, zbóż, słodyczy oraz warzyw skrobiowych na rzecz mięsa, jaj, ryb, pełnotłustego nabiału, oleju kokosowego, oliwy z oliwek czy warzyw niskowęglowodanowych (np. brokułów, szpinaku, kalafiora).

Dieta keto a kontrola glikemii

Jednym z najważniejszych celów żywienia u osób z cukrzycą typu 2 jest regulacja poziomu glukozy we krwi. W tym kontekście dieta ketogeniczna wydaje się mieć potencjał terapeutyczny.

Jak keto wpływa na poziom cukru?

• Zmniejszenie spożycia węglowodanów: mniej węglowodanów to mniej glukozy do przetworzenia, co oznacza naturalne obniżenie poposiłkowych skoków glikemii.
• Zmniejszenie insulinooporności: niektóre badania sugerują, że wejście w stan ketozy może poprawiać wrażliwość tkanek na insulinę.
• Redukcja masy ciała: osoby stosujące keto często tracą na wadze, co samo w sobie poprawia parametry gospodarki glukozowo-insulinowej.
• Stabilizacja poziomu energii: mniej drastycznych wahań poziomu cukru może przekładać się na lepsze samopoczucie fizyczne i psychiczne.

Niektóre badania kliniczne sugerują, że dieta ketogeniczna może prowadzić do zmniejszenia lub eliminacji potrzeby stosowania leków przeciwcukrzycowych, pod warunkiem że jest realizowana pod kontrolą lekarza i dietetyka.

Korzyści z diety keto dla diabetyków

Odpowiednio prowadzona dieta ketogeniczna może mieć wiele pozytywnych efektów u osób z cukrzycą typu 2.

• Spadek poziomu HbA1c: czyli średniego poziomu glukozy przez ostatnie 2-3 miesiące – istotny wskaźnik kontroli cukrzycy.
• Normalizacja poziomu insuliny: dieta niskowęglowodanowa może obniżyć stężenie insuliny na czczo i po posiłkach.
• Zwiększenie uczucia sytości: tłuszcze i białko zwiększają nasycenie, przez co łatwiej kontrolować łaknienie.
• Poprawa profilu lipidowego: u niektórych osób obserwuje się obniżenie poziomu trójglicerydów i wzrost frakcji HDL.

Potencjalne zagrożenia i przeciwskazania

Mimo wielu potencjalnych korzyści, dieta ketogeniczna nie jest pozbawiona ryzyka, szczególnie jeśli jest stosowana samodzielnie i bez regularnych badań.

Możliwe skutki uboczne diety keto

• Keto grypa – objawy typowe dla tzw. przejściowego okresu adaptacji (ból głowy, zmęczenie, problemy trawienne)
• Hipoglikemia – u osób przyjmujących leki obniżające cukier (szczególnie insulinę lub pochodne sulfonylomocznika)
• Podwyższony poziom cholesterolu LDL u niektórych osób
• Ryzyko niedoborów witamin i minerałów (głównie magnez, potas, witaminy z grupy B, błonnik)

Przeciwskazania do diety ketogenicznej

• Cukrzyca typu 1 (szczególnie bez ścisłej kontroli lekarskiej)
• Ciąża i karmienie piersią
• Schyłkowa niewydolność nerek lub wątroby
• Osoby z zaburzeniami odżywiania

Praktyczne porady dla diabetyków rozważających dietę keto

Jeśli rozważasz wprowadzenie diety ketogenicznej jako elementu leczenia cukrzycy typu 2, warto podejść do tematu rozważnie i z odpowiednim przygotowaniem.

Co warto zrobić przed rozpoczęciem keto?

• Skonsultuj się z diabetologiem i dietetykiem klinicznym
• Wykonaj podstawowe badania laboratoryjne (glukoza, lipidy, kreatynina, elektrolity)
• Ustal plan stopniowej redukcji węglowodanów
• Upewnij się, że w twojej diecie nie zabraknie warzyw i zdrowych tłuszczów

Na co zwracać uwagę podczas prowadzenia diety keto?

• Obserwuj poziom cukru – najlepiej za pomocą glukometru lub CGM
• Nawadniaj organizm i suplementuj elektrolity (sód, magnez, potas)
• Zadbaj o jakość tłuszczu – wybieraj oliwę z oliwek, awokado, tłuste ryby, orzechy
• Unikaj przetworzonych „keto produktów” z niską wartością odżywczą