Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych jelita grubego, szczególnie w profilaktyce raka jelita. Osoby z cukrzycą typu 2 znajdują się w grupie, która może mieć zwiększone ryzyko powikłań tego badania, jeśli przygotowanie do niego nie zostanie odpowiednio zaplanowane. Prawidłowe przygotowanie jest kluczem, aby przeprowadzić kolonoskopię bezpiecznie i skutecznie, minimalizując ryzyko wahań poziomu glukozy.

Znaczenie kolonoskopii u osób z cukrzycą typu 2

Kolonoskopia jest procedurą pozwalającą na ocenę wnętrza jelita grubego za pomocą specjalnego endoskopu – giętkiej rurki z kamerą. To badanie odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu zmian zapalnych, polipów, a także nowotworów jelita grubego.

U osób z cukrzycą typu 2 kolonoskopia może mieć szczególne znaczenie z kilku powodów:

• U osób z cukrzycą typu 2 zwiększa się ryzyko wystąpienia nowotworów jelita grubego.
• Cukrzyca może wpływać na układ pokarmowy, m.in. przez zaburzenia motoryki jelit, co może maskować objawy chorób.
• Przewlekła hiperglikemia może przyczyniać się do rozwoju powikłań mikro- i makronaczyniowych, co może utrudniać leczenie powikłań wykrytych w trakcie badania.

Dlaczego przygotowanie do kolonoskopii jest wyzwaniem dla diabetyków?

Przygotowanie do kolonoskopii obejmuje przede wszystkim opróżnienie jelita grubego z treści pokarmowej, co zwykle wiąże się z postem i stosowaniem preparatów przeczyszczających. Dla osoby z cukrzycą typu 2 te działania mogą prowadzić do destabilizacji poziomu cukru we krwi.

Główne wyzwania to:

• Ryzyko hipoglikemii podczas okresu postu i ograniczonego przyjmowania pokarmów.
• Konflikt między koniecznością przyjmowania leków przeciwcukrzycowych a brakiem spożywania węglowodanów.
• Zmniejszone nawodnienie związane z przyjmowaniem środków przeczyszczających – istotne zagrożenie ze względu na nefropatię cukrzycową.
• Trudności z dostosowaniem codziennego planu posiłków i insulinoterapii (jeśli jest stosowana).

Przygotowanie do kolonoskopii krok po kroku u diabetyka

1. Konsultacja z lekarzem diabetologiem i gastrologiem

Na kilka tygodni przed planowaną kolonoskopią warto skonsultować się nie tylko z lekarzem zlecającym badanie, ale również z diabetologiem. Pozwoli to dobrać odpowiednie modyfikacje farmakoterapii i zaplanować bezpieczne przejście przez okres przygotowań.

2. Zmiana diety – od 5 do 3 dni przed badaniem

Od kilku dni przed kolonoskopią należy przejść na dietę ubogoresztkową. Oznacza to wykluczenie pokarmów bogatych w błonnik, który może zalegać w jelitach. Zalecane pokarmy zawierają głównie łatwostrawne produkty, które równocześnie pozwalają kontrolować glikemię.

• Zalecane pokarmy: biały ryż, biały chleb, gotowane warzywa bez skórki (np. marchewka), chude mięso, gotowane jajka, klarowne zupy.
• Unikaj: warzyw kapustnych, nasion, pestek, pieczywa pełnoziarnistego, orzechów, surowych owoców i warzyw (zwłaszcza z pestkami lub skórką).

Dla osoby z cukrzycą ważne jest przy tym, by dostarczać wystarczającą ilość węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, aby stabilizować poziom glukozy we krwi.

3. Dzień przed kolonoskopią – wyłącznie dieta płynna

Na 24 godziny przed badaniem należy przejść na dietę klarowną płynną. W tym dniu zazwyczaj rozpoczyna się przyjmowanie środków przeczyszczających, co może powodować częste wypróżnienia, bóle brzucha i odwodnienie.

• Zalecane płyny: woda, klarowne buliony, słaba herbata, rozcieńczone soki (bez miąższu), napoje elektrolitowe (izotoniczne – bez cukru lub specjalne dla diabetyków).
• Unikaj napojów z barwnikami czerwonymi i fioletowymi – mogą one zaciemniać obraz podczas badania.

Uwaga: W tym okresie pacjent powinien dużą wagę przykładać do częstego monitorowania poziomu glukozy – nawet co 2–3 godziny.

4. Farmakoterapia – jak modyfikować leki przed kolonoskopią

Niektóre leki przeciwcukrzycowe mogą wymagać dostosowania dawki lub czasowego odstawienia. Decyzję w każdym przypadku powinien podjąć lekarz prowadzący. Jednak ogólne zalecenia wskazują:

• Insulina bazalna (długodziałająca): zwykle nie jest odstawiana, ale jej dawka może zostać zmniejszona na 1–2 dni przed badaniem.
• Insulina krótkodziałająca (bolusowa): może być pominięta w dniu postu, jeśli nie są spożywane pokarmy zawierające węglowodany.
• Metformina: często zalecane jest odstawienie na dzień przed badaniem i wznowienie po powrocie do pełnej diety, aby uniknąć ryzyka odwodnienia i kwasicy mleczanowej.
• Inhibitory SGLT2 (np. dapagliflozyna): często zaleca się ich czasowe odstawienie z powodu ryzyka odwodnienia.

5. Monitorowanie glikemii – niezbędny element bezpieczeństwa

W całym okresie przygotowań cukrzyk powinien samodzielnie monitorować poziom glukozy nawet częściej niż w rutynowym trybie. Warto ustalić docelowe zakresy glikemii z diabetologiem. W razie wystąpienia objawów hipoglikemii, należy mieć pod ręką źródło szybko przyswajalnych cukrów (np. glukoza w żelu) – nawet jeśli przygotowanie do kolonoskopii wyklucza jedzenie, ratowanie życia ma pierwszeństwo.

Praktyczne porady dla pacjentów z cukrzycą przed kolonoskopią

Przygotuj się wcześniej

• Ustal termin kolonoskopii rano – najczęściej wtedy pacjenci są na czczo przez najkrótszy czas.
• Zaplanuj przygotowanie przynajmniej tydzień wcześniej – skonsultuj się z lekarzem i przygotuj niezbędne produkty.
• Przygotuj glukometr, paski testowe i źródło glukozy na wypadek nagłego spadku cukru.

Dostosuj plan dnia

• W dniach poprzedzających badanie nie planuj intensywnego wysiłku fizycznego.
• Jeśli stosujesz insulinę lub inne leki, przygotuj rozpisany harmonogram dawek w dniu poprzedzającym badanie i w dniu badania.
• Zadbaj o obecność osoby towarzyszącej – szczególnie w dniu kolonoskopii, gdy będz