Kontakt z osobą chorą na ospę wietrzną może budzić niepokój – zwłaszcza u osób z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca. Układ odpornościowy może nie działać wtedy tak sprawnie, jak u zdrowej osoby, dlatego warto wiedzieć, jak postępować w przypadku ekspozycji na wirus VZV. Poniżej znajdziesz praktyczne porady dotyczące pierwszych kroków po kontakcie z chorym oraz wskazówki dla osób z cukrzycą.

Co to jest ospa wietrzna i jak się rozprzestrzenia?

Ospa wietrzna to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV – Varicella Zoster Virus). Choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową (np. podczas kaszlu czy kichania) i przez kontakt bezpośredni z płynem z pęcherzyków skórnych. Jest szczególnie zaraźliwa – jeden chory może zarazić nawet 90% osób ze swojego otoczenia, które nie są odporne.

Kto jest szczególnie narażony?

• Osoby nieszczepione i niechorujące wcześniej na ospę
• Osoby z obniżoną odpornością
• Ciężarne
• Noworodki
• Osoby z chorobami przewlekłymi – np. z cukrzycą

Pierwsze działania po kontakcie z chorym

Jeśli miałeś kontakt z osobą chorą na ospę wietrzną i nie jesteś pewien, czy jesteś odporny, warto jak najszybciej podjąć działania profilaktyczne. Poniżej znajdziesz krok po kroku, co należy zrobić.

1. Sprawdź swoją odporność

• Czy byłeś szczepiony przeciwko ospie wietrznej? (szczepionka jest dostępna w Polsce m.in. jako Varilrix)
• Czy chorowałeś na ospę w dzieciństwie? (przebycie choroby daje zwykle trwałą odporność)

Jeśli nie jesteś pewien, można wykonać badanie poziomu przeciwciał IgG przeciwko VZV. Zleca je zwykle lekarz POZ, a wynik potwierdzi, czy masz odporność.

2. Skontaktuj się z lekarzem

W ciągu 24–72 godzin od kontaktu z chorym warto udać się do lekarza. W szczególności osoby z cukrzycą, które mogą mieć osłabiony układ odpornościowy, powinny to zrobić bez zwłoki.

Możliwe działania lekarza:

• Ocena ryzyka zachorowania
• Zlecenie badań serologicznych (sprawdzenie poziomu przeciwciał)
• Podanie szczepionki lub immunoglobuliny

3. Szczepienie poekspozycyjne

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej może być skuteczna nawet po ekspozycji, jeśli zostanie podana w ciągu 3–5 dni. Największa skuteczność uznawana jest do 72 godzin od kontaktu.

Dla osób z cukrzycą to szczególnie ważne, ponieważ ewentualne powikłania infekcji mogą być groźniejsze niż u osób zdrowych. Warto więc rozważyć szczepienie profilaktyczne – nawet po kontakcie.

4. Immunoglobulina VZIG

W niektórych przypadkach – jeśli szczepienie nie jest możliwe (np. z powodu osłabionej odporności) – lekarz może zastosować immunoglobulinę VZIG, czyli gotowe przeciwciała przeciwko ospie.

Jest to skuteczna metoda ograniczająca rozwój choroby i zmniejszająca ciężkość przebiegu. Immunoglobulinę należy podać w ciągu 96 godzin od kontaktu.

Specjalne zalecenia dla osób z cukrzycą

Cukrzyca nie tylko zwiększa ryzyko cięższego przebiegu infekcji, ale może też zakłócać prawidłowe gojenie się zmian skórnych czy utrudniać kontrolę glikemii podczas choroby. Dlatego tak ważna jest skuteczna profilaktyka ospy u diabetyków.

Jak chronić się przed ospą w razie kontaktu?

• Skonsultuj się z diabetologiem lub lekarzem rodzinnym jak najszybciej
• Oceń poziom przeciwciał przeciw VZV – możliwe, że już masz odporność
• Rozważ szczepienie, jeśli nie chorowałeś ani nie byłeś szczepiony
• W przypadku braku odporności – zastosuj immunoglobulinę (jeśli lekarz zaleci)
• Monitoruj poziom cukru – ewentualna infekcja może znacznie wpłynąć na wyniki

Objawy ospy – jak je rozpoznać?

Od momentu zakażenia do wystąpienia objawów mija zwykle 10–21 dni (okres wylęgania). Objawy ospy zaczynają się jak typowa infekcja wirusowa, a następnie pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne.

Najczęstsze objawy:

• Gorączka i ból głowy
• Osłabienie i złe samopoczucie
• Swędząca wysypka – najpierw plamki, potem pęcherzyki
• Zmiany skórne pojawiają się na twarzy i tułowiu, potem obejmują całe ciało

U osób z cukrzycą możliwe są nasilone objawy infekcji oraz trudniejsze gojenie zmian skórnych, co może prowadzić do infekcji bakteryjnych wtórnych.

Kiedy kontakt z lekarzem jest pilny?

Skontaktuj się z lekarzem natychmiast, jeśli:

• Wystąpi wysoka gorączka (powyżej 39°C) utrzymująca się kilka dni
• Dojdzie do ropienia zmian skórnych
• Masz trudność w utrzymaniu poziomu glukozy pod kontrolą
• Masz objawy neurologiczne – np. sztywność karku, drgawki, ból głowy

Tabela: Co zrobić po kontakcie z osobą chorą na ospę wietrzną

Podsumowanie

Dla osób z cukrzycą ospa wietrzna może okazać się trudnym przeciwnikiem, dlatego tak ważne jest szybkie działanie w razie kontaktu z osobą chorą. Pamiętaj, że szczepienie, immunoglobulina i dobra kontrola poziomu glukozy to Twoje najskuteczniejsze narzędzia w walce z wirusem VZV. Zadbaj o swoje zdrowie i nie czekaj – kontakt z lekarzem to pierwszy i najważniejszy krok.